02 | Rusland

De kop is er af! Of zoals ze hier plachten te zeggen: Ja by cho-tje-la sjto-to pokoe-piet? Tegen de tijd dat jullie dit lezen hebben we Rusland achter ons gelaten en zijn we in staat om dit stuk via de wifi van een cafeetje in Ulan Bator op onze site te zetten, hopen we.

We zijn 11 dagen in Rusland geweest waarvan we er 5,5 in de trein - de Trans Siberië / Peking Express - en de andere helft in Moskou en aan het Baikalmeer hebben doorgebracht. De treinreis in drie delen: het stuk van Polen / Wit Rusland (Belarus) naar Moskou, daarna 75 uur van Moskou naar Irkutsk aan het Bakailmeer en het laatste deel van Irkutsk naar de grens met Mongolië. Een hele zit waarvan weliswaar de helft slapend.

Treinen door Rusland is vooral veel kilometers door oneindig landschap. Vlak licht glooiende graslanden afgewisseld door kilometers bos met voornamelijk berkenbomen. Met af en toe een dorpje in 'the middle of nowhere' van houten blokhut huisjes en onlosmakelijk een moestuin. Dorpjes als het dorp van Asterix, een verzameling huisjes met schuurtjes en hekken er om heen, grote voorraden brandhout, rokende schoorstenen en moestuinen met vooral heel veel aardappels. Sjofel is misschien wel het goede woord, vaak erg vervallen en in slechte staat van onderhoud.

Om de zoveel uur een stop op een station bij een grotere plaats of stad, in totaal 29. Sovjet flats en gebouwen en veel, op het eerste oog, zeer vervallen fabrieken en complexen, waar dan toch nog wel enige activiteit blijkt zijn. Maar veel geef je er niet voor. En de stations zelf natuurlijk. Niet spectaculair maar redelijk onderhouden. Wat ongetwijfeld te maken heeft met de onvoorstelbaar belangrijke rol van het spoorwegnet in Rusland. Letterlijk de verbindingsader van de ene zijde van dit immense land naar de andere. Met heel veel treinverkeer, vooral goederentransport. Bij iedere stop op de perrons vrouwen met etenswaar, drank en andere zaken. Veel thuis gemaakte producten van gebakken kip tot gerookte vis, met aardappels en seizoensgroenten. Bakjes met zelf geplukt fruit, noten, flessen bier, gevulde broodjes en pannenkoeken en meer van wat een reiziger nodig heeft.

Tijdens de hele treinreis zijn we 8 tijdzones gepasseerd en in tegenstelling tot China - waar voor het hele land één tijd bestaat - worden de tijdzones in Rusland ook daadwerkelijk gehanteerd. Behalve op stations. Op stations geldt overal de Moskou-tijd en afhankelijk van waar je bent moet je daar als reiziger dan min of plus een aantal uren bij optellen om de plaatselijke tijd te krijgen. Als je, zoals wij, tegen de tijd in reist en de plaatselijke tijden volgt, wat ons handig leek qua voortdurend acclimatiseren, leef je een paar dagen 22 uur i.p.v. 24 uur per dag. Qua Moskou-tijd duurde de reis natuurlijk net zolang als gepland.

Bijzondere bijkomstigheid: over ruim 130 uur reizen geen vertraging. Nou ja, de aankomst in Irkutsk was 1 minuut later dan het geplande schema. Kom er maar eens om.
Het leuke van treinreizen - en ook in de verschillende guesthouses - is het ontmoeten van allerlei mensen. Voor een dag of langer zit je bij elkaar en, als de taal geen barrière vormt, praat je met elkaar over alles wat voorbij komt. Land, herkomst, werk, reizen, politiek, noem maar op. Van Moskou naar Irkutsk in de coupe met een Russische moeder met dochtertje. Ze sprak nagenoeg geen Engels en wij al helemaal geen Russisch en toch heb je het gedurende 3,5 dag met elkaar over van alles en nog wat. Met foto's op haar mobieltje van manlief en zoon en uitleg op de kaart van waar ze wonen en de doel van haar reis. Of het Zweedse stel - zij industrieel ontwerper (Delft), hij accountant. Het Zwitserse koppel bij het Baikalmeer, het jonge artsenduo uit Nederland of de 3 zusjes waarvan eentje al haar bagage is kwijt geraakt op de Aeroflot vlucht van Warschau naar Moskou en waarschijnlijk ook niet meer terug zal krijgen want verloren in de Russische bureaucratie. Contacten die ook weer voorbij gaan maar deze wijze van reizen wel heel erg leuk maken.

Om in Moskou, bron van geschiedenis en beeldvorming, te zijn was natuurlijk bijzonder maar het was zeker niet de wereldstad die we verwacht hadden. Wellicht dat de warmte - 37°C - enige invloed heeft gehad op onze beleving maar toch. Het Rode plein niet rood maar dat zou te maken kunnen hebben dat 'rood' in het Russisch 'mooi' betekent en dat was het ook. Maar minder groot en imposant als gedacht. De ommuring van het Kremlin wel rood, het mausoleum van Lenin, de tribunes van de machthebbers die de militaire parades afnamen - wat niet meer kan want ze hebben een historische poort terug gebouwd en daar kunnen de wagens met kruisraketten niet meer onderdoor - de Basiliuskatedraal, allemaal veel kleiner dan op televisie. Desalniettemin indrukwekkend om er geweest te zijn. Tegenover de positie war Stalin en communistische opvolgers het volk stonden toe te zwaaien een prachtig en in ere herstelde GUM warenhuis waar nu het kapitalisme in volle glorie kan worden toegewuifd. Ook binnen de muren van het Kremlin prachtige kerken met de welbekende ui-torens maar ook daar niet de grandeur die er van verwacht was.
De metro in Moskou behoort daarentegen tot de top van de wereld. Enorm uitgebreid, langer wachten dan 90 seconde is er niet bij en geweldig mooie stations die het vroeg socialistische bewind tot meerdere eer en glorie moest bevestigen. Het gekke alleen, en werkelijk in heel Moskou niet, geen woord Engels. Volkomen in zichzelf gekeerd, toerisme en internationalisme buitensluitend. En niet alleen in de metro, overal. In restaurants, cafés, bij het VVV en op het treinstation. Niemand spreekt het ook of wil het spreken. Naar we later begrepen is de grondhouding in Rusland er toch vooral een van: als je hier naar toe komt spreek je maar Russisch en anders niet. Misschien hebben ze wel gelijk maar het komt wel provinciaals over.
Ook wel gek: vrijwel niemand doet zijn best om aardig te zijn of te lachen. Bijna neerslachtig of depressief. Waar wij nog wel proberen mensen lachend of minstens glimlachend tegemoet te treden schijnt het hier zo te zijn dat ze L snel denken dat je ontsnapt bent uit een zwakzinnigeninstituut. De houding van de Russen - uitzonderingen daargelaten - tijdens ons verblijf hier is eigenlijk niet anders geweest dan een soort chagrijn en afstandelijkheid waar we op een gegeven moment maar grappen over zijn gaan maken. Dan maar gek.
Opvallend in Moskou zijn de enorme groepen ' nieuwe rijken' met hun veel te grote auto's en gericht op shoppen in winkels van de allerduurste merken. Tevens ook nagenoeg de enige winkels die je nog vindt in downtown Moskou. En de enorme hoeveelheid jonge prachtige meiden met de langste benen van de hele wereld die hier rondlopen. Hakken tot 15 cm niks bijzonders, korte rokjes en verder ook enorm sexy. Als vliegen op de Moskovische stroop want dat werd ook wel duidelijk, als het ergens gebeurt in Rusland dan is het hier. Qua macht en geld dan.
Qua cultuur was het museum voor moderne kunst een pareltje met een expositie die het nieuwe Stedelijk in Amsterdam gelijk weer op de kaart zou zetten en ook de voormalige wijnfabriek VinZavod, wat nu een creatieve broedplaats is met een heleboel galeries en exposities, was erg leuk op te bezoeken.
Alles bij elkaar erg leuk om een keer in Moskou te zijn geweest maar voorlopig hoeven we daar niet zo snel meer naar toe.

Ons verblijf bij het Baikalmeer toch wel van een andere orde. Aankomst in Irkutsk waar we op werden gewacht door Helga van het plaatselijke reisbureau. Terugkijkend kunnen we niet anders dan zeggen dat ze het geweldig geregeld hadden. Met een draagvleugelboot in 1,5 uur naar Baikal Koty, een heel klein dorpje met houten blokhut-achtige huizen en behalve lopend en over water niet bereikbaar. Prachtig gelegen aan het meer - omtrek ruim 2000 km en de helft van het jaar bevroren met 2 m dik ijs - en tegen bosbegroeide heuvels en bergen. Siberië in het echt. Overigens, door dat dikke ijs kunnen er in de winter wel vrachtauto's naar het dorp, wat op zich voor de bewoners wel handig is. In Koty twee dagen gewandeld, heerlijk gegeten en top of all, een echte Russische Banya gehad. Een houtgestookte sauna waar met heet water een heel heet stoombad van wordt gemaakt en daarna elkaar slaan met takken berkenbladeren. Heel erg lekker. Als massage en de geur van bladeren en hout die vrijkomen. Een aanrader, mocht je nog een keer gaan.
Nog een dag in Livjanka, een ander dorpje en afsluitend nog een avond in Irkutsk, wat een geweldig leuke stad bleek te zijn. Heerlijk geflaneerd langs de rivier met, voor ons gevoel, alle inwoners van de stad die daar enorm aan het genieten waren van de paar warme uren die ze nu hadden voor de Siberische winter weer begint. Bij dat flaneren wordt veel gedronken, bier - wat zij zelf zien als limonade, en heimelijke flessen vodka. Maar wel gezellig dus over het verdere alcohol gebruik van de Rus zullen we het verder maar niet hebben. Daar moeten jullie het boek van Jelle Brandt Corstius, Rusland voor Gevorderden, maar voor lezen. Net zo hilarisch als de documentaire serie op t.v..

Ondertussen zitten we al weer 2 dagen in Ulan Bataar, de hoofdstad van Mongolië en zit ik dit stuk - in café Amsterdam - snel af te schrijven omdat we de komende 14 dagen een jeeptrekking van 2500 km door de binnenlanden van Mongolië gaan maken. En dan zullen we wel geen Free WiFi netwerk tot onze beschikking hebben om nog te mailen of anderszins te communiceren met de achterban in Nederland. Daarover vanzelfsprekend later meer.
We zijn al echt weer helemaal onderweg en behoorlijk los van alles en het reizen is echt geweldig. Tot de volgende keer en heel veel liefs en groeten van

JaMi